نمونه برداری برگ گیاهان یکی از ابزارهای کاربردی در زمینه تجزیه تحلیل سلامت گیاهان و درختان محسوب میشود. انجام نمونه برداری در زمان مناسب اطلاعات کاملی از شرایط گیاه در اختیار کشاورزان قرار داده که می‌توانند با بکارگیری این اطلاعات تغذیه موردنیاز برای به حداکثر رساندن باردهی درختان بهره بگیرند.
زمان نمونه برداری از برگ
در نمونه برداری از برگ باهدف مدیریت تغذیه ای باغ بایستی نمونه برداری برگ در ۲ مرحله صورت گیرد: مرحله اول در زمان خرداد تا تیر، بسته به زودرس بودن رقم و مقایسه نتایج با نرمهای فصلی مرحله دوم در زمان مردادماه و مقایسه نتایج با نرم های استاندارد. آزمایش برگ در خرداد بیشتر برای پیش بینی سطح عناصر غذایی اصلی و جبران کمبودهای غذایی باغ قبل از شروع مغز بستن مناسب است. در حالیکه آزمایش برگ در مرداد ماه بیشتر برای مدیریت تغذیه باغ در سال بعد مناسب بوده و بدلایل متعدد و قابل بحث برای مدیریت تغذیه در سال جاری کمتر مفید فایده خواهد بود. بهترین نتایج از تجزیه ی گیاهان (آزمون برگ)، در شرایط رشد فعال حاصل شده است. پس بهترین زمان نمونه برداری از برگ های درختان میوه، معمولا ۵/۲ ماه پس از شروع زمان گلدهی آنها است. از آنجایی که دگرگونی در عناصر غذایی در اندام های گیاهی، مدام در طول فصل رشد تغییر کرده و میزان این دگرگونی ها در اوایل ظهور اندام رویشی و اواخر فصل رشد (زمان میوه دهی) بسیار زیاد است، لذا مناسب ترین زمان، برای نمونه برداری برگ از درختان میوه، در مرحله ی دوم رشد (حدود ۵/۲ ماه بعد از شروع شکوفه دهی) است. در این مرحله تغییرات غلظت عناصر غذایی در برگ ها بسیار اندک است.
نکات مهم در نمونه‌گیری برگ
هرچه از فصل بهار به سمت پاییز می رویم مقدار نیتروژن و فسفر برگ بطور معمول کاهش پیدا میکند در حالیکه سطوح کلسیم و منیزیم افزایش میاد. معمولاً غلظت های عناصر غذایی در برگ های چهار تا شش ماهه نسبتاً پایدار هستند. بنابراین در درختان بالغ، بهترین زمان نمونه برداری برگ می تواند در اواخر خرداد و تیر ماه باشد. نمونه برداری دیر هنگام می تواند سبب بروز اشتباهاتی در تشخیص شود.روش صحیح نمونه برداری باغات
نمونه برداری از برگ بایستی شامل حدود ۱۰۰برگ از شاخه های غیر بارده از ۱۵ تا ۲۰ درخت یکنواخت ، از یک رقم و یک پایه و تحت یک برنامه کودی یکسان باشد. بایستی از نمونه برداری برگ های بالغ پرهیز کرد. زیرا ترکیبات آنها بطور سریع در حال تغییر است.- از درختان با ظاهر غیر طبیعی، درختان حاشیه باغ یا بلوک و درختان در انتهای ردیف ها نبایستی نمونه برداری شود. زیرا ممکن است با ذرات گرد و غبار پوشیده شده و یا مشکلات دیگری داشته باشد. از نمونه برداری برگ های بیمار و آفت زده و یا برگ های مرده پرهیز شود. فقط از هر شاخه یک برگ را انتخاب کنید و با دم برگش از شاخه جدا کنید. نکته : همواره به خاطر داشته باشید قبل از نمونه برداری از برگ ها نبایستی هیچگونه محلولپاشی و یا دفع آفات و سموم اعمال شده باشد. نمونه برداری باید از میانه ارتفاع تاج و شاخه یکساله غیربارده، یعنی از برگهای ۴ تا ۶ ماهه و از وسط شاخه انجام پذیرد.روش صحیح نمونه برداری مزارع
برای محصولات زراعی ۷۰ روز پس از گلدهی که برای غلات در فصل پاییز و در فصل بهار مابقی محصولات زراعی میباشد.
برای محصولات زراعی باید از برگ های میانی بوته باشد( بطور مثال برای خیار از برگ های سوم از نوک انتهایی و حداقل سطح برگ باید ۱۰ سانتی متر باشد).
نمونه های برگ پس از نمونه برداری باید داخل پاکتهای کاغذی و یا پارچه ای قرار داده شوند و بعد از درج مشخصات نمونه تا قبل از انتقال به آزمایشگاه بایستی در یخچال نگهداری گردد.
مراحل آزمون نمونه برگ:
- شستن نمونه های برگ
در یک ظرف پلاستیکی محلول ۱% مایع ظرفشویی(مخلوط یک لیتر آب و ۱۰میلی لیتر مایع ظرفشویی) را تهیه کرده و برگها را کمتر از ۱۰ ثانیه به ارامی و بدون شکستن برگ شستشو نمایید، سپس برگها را به ظرف دیگری که محتوی آب مقطر بوده منتقل کرده و در کمتر از ۱۰ ثانیه وارد آبکش پلاستیکی کنید.
کل عملیات شست و شوی برگ نباید بیش از ۳۰ ثانیه طول بکشد این بدلیل آن است که غلظت عناصر اصلی موجود در برگ و همچنین بافت برگ تغییر نکند.
- خشک کردن
برگها را روی روزنامه تمیز قرار داده و سپس آنرا در آون در دمای ۶۰ تا ۷۰ درجه تا زمان خشک شدن کامل نمونه ها قرار دهید.
- آسیاب کردن نمونه های گیاهی
نمونه های خشک شده برگ در این مرحله کامل آسیاب شده و برای انجام پروسه آنالیز پارامترها آماده می گردد.
پارامترهای مهم در آزمون برگ
همه پارامترهایی که جهت آنالیز و توصیه کودی و تصمیم گیری در مورد درخت مورد نظر بایستی انجام گیرد، در آنالیز برگ رعایت میشود.
پارامترهای اندازه گیری عبارت است از: آنالیز درصد ازت، فسفر و پتاسیم ، کلسیم و منیزیم و همچنین آنالیز عناصر میکرو ( آهنف روی، مس و منگنز، و بور که برحسب میلی گرم بر کیلوگرم گزارش می شوند.